Trefnodd Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol Gogledd Cymru ddigwyddiad i arddangos a dathlu peth o’r gwaith da sy’n digwydd o amgylch dementia ar draws Gogledd Cymru.
Ymgyrch Gwrando Dementia
Roedd yr ymgyrch wrando yn cynnwys siarad â phobl am wasanaethau dementia, gan ofyn y cwestiynau canlynol:
- Sut olwg sydd ar ofal dementia da?
- Beth ddylai fod ar gael i bobl sy’n byw gyda dementia?
- Beth mae cymuned yn ei olygu i chi?
- Beth yw’r pethau a fydd yn helpu pobl sy’n byw gyda dementia?
Manylion am sut y cynhaliwyd yr ymgyrch wrando gan y 6 awdurdod lleol, pa ardaloedd a dargedwyd, a chyflwynwyd y canfyddiadau allweddol. Bydd y canfyddiadau’n cael eu defnyddio i helpu i lunio gwasanaethau a gwella ymwybyddiaeth o’r gwasanaethau sydd ar gael i’r rhai sy’n byw gyda dementia a’u gofalwyr.
Y camau nesaf yw cytuno ar flaenoriaethau, cynhyrchu gweledigaeth, cefnogi gweithredu dan arweiniad y gymuned, a lledaenu’r ymgyrch wrando.
Lansio ffilm ‘Byw yn Well gyda Dementia’
Lansiodd Betsi Cadwaladr gyfres o bum ffilm a gynlluniwyd i greu gwell dealltwriaeth o ddementia a helpu pobl i fyw cystal â phosibl gyda dementia. Mae’r ffilmiau’n ymdrin â’r pynciau canlynol:
beth yw dementia, pryd i geisio cymorth, cael diagnosis, byw gyda dementia, a chynllunio ar gyfer y dyfodol.
Mae’r ffilmiau ar gael yn Saesneg gydag isdeitlau Cymraeg yma
Theatr Haylo yn “nofio gydag atgofion”
Perfformiodd cwmni Theatr Haylo – ddarn o’r enw “nofio gydag atgofion”.
Mae’n adrodd hanes dau berson yr oedd gan eu tad ddementia, gan dynnu sylw at sut mae person sy’n byw gyda dementia yn fwy nag enw a diagnosis yn unig, a sut mae’n bwysig dod i adnabod yr unigolyn. Dangosodd y perfformiad hefyd sut brofiad yw hi i bobl sy’n gofalu am rywun sy’n byw gyda dementia.
Cymuned Dementia Gyfeillgar Gogledd Cymru
Lansiwyd Cynllun Cymunedau sy’n Gyfeillgar i Ddementia Gogledd Cymru ar 1 Ionawr 2024, yn dilyn Cynllun Cymunedau sy’n Gyfeillgar i Ddementia y Gymdeithas Alzheimer a ddaeth i ben ar 31 Rhagfyr, 2023. Mae’r cynllun wedi’i gyd-ddatblygu mewn cydweithrediad agos â’r 6 Awdurdod Lleol, Cynghorau Gwirfoddol Sirol a Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr.
Bydd Bwrdd Partneriaeth Gogledd Cymru yn parhau i weithio gyda chymunedau lleol i godi ymwybyddiaeth am ddementia, gweithredu camau gweithredu sy’n briodol i’r gymuned leol, a rhoi pobl leol ar flaen y gad.
Ymchwil dementia Prifysgol Bangor
Mae Prifysgol Bangor wedi bod yn gweithio ar ymchwil ynghylch cefnogi pobl sy’n byw gyda dementia a’u gofalwyr. Nododd yr ymchwil sut profiad oedd ymladd diffyg empathi, roedd yn anodd dod o hyd i gymorth, ac mae diffyg ymwybyddiaeth o ffurfiau mwy anghyffredin o ddementia. Nododd y canfyddiadau bwysigrwydd cefnogaeth gan gymheiriaid, a sut y gall hyd yn oed un person wneud gwahaniaeth mawr. Y pethau yr oedd pobl eu heisiau oedd: un person i gysylltu, gwybodaeth briodol ac addysg ynghylch beth i’w ddisgwyl, a dulliau o feithrin gwytnwch. Mewn cydweithrediad â Rhwydwaith Dementia Gogledd Cymru a Caban datblygwyd y pecyn gwybodaeth ‘Gwybodaeth yw Power’. Dyluniwyd y pecyn gan bobl sy’n byw gyda dementia, ar gyfer pobl sy’n byw gyda dementia, gan gynnwys popeth sydd angen i chi ei wybod ar adeg diagnosis.
Gellir gweld y llyfrynnau yma ond mae copïau papur ar gael hefyd.
Llwybr Rhanbarthol Cymorth Cof
Mae’r llwybr yn cynnwys pedwar sefydliad yn cydweithio i gefnogi’r Llwybr Cymorth Cof: Newcis, Cymdeithas Alzheimer, Ymddiriedolaeth Gofalwyr Gogledd Cymru, Gwasanaeth Allgymorth Gofalwyr. Mae’r gwasanaeth yn darparu cymorth i unrhyw un sy’n poeni am eu cof a/neu yr effeithir arnynt gan ddementia o gyn-ddiagnosis hyd at ddiwedd oes gan sicrhau eu bod yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt, pan fydd ei angen arnynt. Ei nod yw sicrhau bod y gefnogaeth mewn un lle, gyda llywwyr ysbytai a chanolfannau dementia ym mhob sir ar draws Gogledd Cymru.
Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru – Byw yn Fwy Diogel
Mae Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru yn cynnig ystod o ymyriadau i bobl sydd â risg uchel o dân, er enghraifft pobl hŷn sy’n byw ar eu pennau eu hunain. Gall unrhyw un wneud atgyfeiriadau, mae’r ffurflen atgyfeirio ar gael yma. Dangosodd y gwasanaeth ‘Stoveguard Cooker Isolator’, un o’r nifer o ymyriadau sydd ar gael, dyfais smart ar gyfer hobs/popty trydan lle mae’r hob yn cael ei sganio gan synhwyrydd a’r pŵer wedi’i ynysu cyn i dân dorri allan os canfyddir coginio ‘olew/poeth’ heb oruchwyliaeth.
Heddlu Gogledd Cymru – Protocol Herbert
Mae Protocol Herbert yn annog gofalwyr, teulu a ffrindiau i ddarparu a llunio gwybodaeth ddefnyddiol, gan gynnwys rhifau cyswllt, meddyginiaethau, llun, ac ati, y gellir ei defnyddio wedyn os bydd person agored i niwed yn mynd ar goll. Mae’r protocol wedi’i hyrwyddo ledled Gogledd Cymru gan arwain at ganran y rhai sydd ar goll gyda’r ffurflenni sydd ar waith yn cynyddu o 27% (Ebrill 2023) i 46% (Chwefror 2024). Mae defnyddio Protocol Herbert yn golygu y gall yr heddlu weithredu’n brydlon i adroddiadau am y person sydd ar goll ac yn lleihau straen i deuluoedd.
Gwasanaeth Ambiwlans Cymru – ymwybyddiaeth dementia
Mae Gwasanaeth Ambiwlans Cymru bellach yn darparu diwrnod o hyfforddiant dementia i staff ambiwlans er mwyn helpu staff i gefnogi’r rhai sydd â dementia yn well. Mae ambiwlansys wedi cael eu hailosod i’w gwneud yn lliwiau ddementia cyfeillgar, lloriau, gweledol, lleihau synau, a mynediad at RITA. Mae RITA yn sefyll am weithgareddau Atgofion / Adsefydlu a Therapi Rhyngweithiol mae’n defnyddio sgriniau a thabledi rhyngweithiol hawdd eu defnyddio i ddarparu adloniant, er enghraifft gwrando ar gerddoriaeth, chwarae gemau, neu wylio ffilmiau, a all helpu i gadw’r person yn dawel wrth deithio yn yr ambiwlans.
Cynllun lledaenu awdioleg
Mae’r cynllun lledaenu awdioleg yn cynnwys datblygu pamffled ar ddeall problemau clyw a golwg a’u cysylltiadau â dementia, ac animeiddiad ar golli clyw a dementia. Cafodd yr animeiddiad ei arddangos yn y digwyddiad a bydd yn cael ei gyflwyno ledled Gogledd Cymru yn fuan, i helpu i hyrwyddo pwysigrwydd delio â cholli clyw i helpu i oedi dilyniant symptomau dementia.
Fy nhaith dementia
Rhannodd person sy’n byw gyda dementia ei stori a sawl senario lle gall rhywun â dementia gynhyrfu neu ofidio. Roedd hyn yn eich helpu i ddeall sut y gallent fod yn teimlo ac ystyried ffordd wahanol o fynd i’r afael â sefyllfaoedd amrywiol. Un enghraifft oedd dychmygu rhywun yn curo wrth eich drws ffrynt a phan fyddwch chi’n ateb maen nhw’n dweud wrthych ei bod hi’n bryd i’ch bath ac yna maen nhw’n mynd i mewn i’ch cartref, sut fyddech chi’n teimlo?
Mwy o hwyl
Yn ystod y dydd cafwyd sesiwn ymarfer corff ysgafn, lle dysgon ni symudiadau syml a’u rhoi nhw at ei gilydd i wneud dawns. Roedd yn llawer o hwyl, ac yn sicr yn rhoi gwên ar wyneb pawb.
Gellir dod o hyd i ‘Tweets’ a mwy o luniau o’r diwrnod yma.