Defnyddiwch y templedi isod wrth gasglu straeon neu astudiaethau achos. Gallwch olygu’r templedi i’w gwneud yn berthnasol ar gyfer eich prosiect, ond dilynwch y canllawiau isod a chysylltwch â HCARGC@sirddinbych.gov.uk os oes gennych unrhyw gwestiynau.
Stori pwy yw hon?
Rydym i gyd yn adrodd ac yn gwrando ar straeon o blentyndod. Mae straeon yn ein helpu i wneud synnwyr o’r byd o’n cwmpas. Fe’u defnyddir yn eang i fynd at wraidd yr hyn sy’n bwysig i unigolion ym maes iechyd a gofal cymdeithasol. Rydym yn archwilio’r risgiau o gloddio’n ddyfnach gydag unigolion ac yn rhannu rhai awgrymiadau ac offer ymarferol i greu arferion gwella moesegol.
Pam defnyddio storïau fel tystiolaeth?
Mae’r amseroedd yn newid! Pan fyddwn yn ysgrifennu adroddiadau ac yn gofyn i unigolion am adborth, rydym yn fwy tebygol o gasglu straeon ac astudiaethau achos, yn hytrach na pha mor fodlon yr oeddent ar raddfa o 1-10. Mae hyn yn golygu ein bod yn gofyn i bobl sydd â phrofiad byw fwy o gwestiynau treiddgar. Y canlyniad? Storïau grymus a theimladwy yr ydym yn eu cofio.
Mae astudiaethau achos yn debyg, wedi’u hysgrifennu’n aml gan staff, gan fyfyrio ar eu profiadau o gefnogi unigolyn. Gall hyn roi dealltwriaeth i bobl y tu allan i wasanaeth o natur ymarferol cefnogaeth, yn ogystal â dal eiliadau o gysylltiad a dangos perthnasoedd.
Y fantais o ddefnyddio straeon ac astudiaethau achos yw’r mwyaf pwerus yw’r stori, y mwyaf tebygol y bydd hynny’n cael effaith barhaol ar y rhai sy’n ei chlywed, ac yn dylanwadu ar ymddygiad y rhai sy’n gwneud penderfyniadau ynghylch sut mae gwasanaethau iechyd a gofal yn cael eu darparu. Maent yn fwy tebygol o ddal yr hyn y mae pobl yn ei werthfawrogi. Mae hefyd yn rhoi cyfle i’r rhai sy’n cymryd rhan fyfyrio ar eu taith bersonol eu hunain. Mae pobl ag anghenion iechyd a lles yn dweud wrthym fod rhannu a chlywed straeon yn rymusol ac yn ysbrydoledig.
Y tad a siaradodd am y gefnogaeth a’i helpodd i deimlo fel tad go iawn i’w fabi yr wyf yn cofio o astudiaeth achos a ddarllenais flwyddyn yn ôl. Mae fy nghof yn fwy amwys am nifer y teuluoedd sy’n cael cefnogaeth neu’n fodlon ar lefel y gefnogaeth a gawsant. Braint oedd darllen ei stori a deall ac adrodd ar waith gwerthfawr y tîm Ymyl Gofal (Edge of Care).
Ymarfer casglu straeon moesegol
I rai pobl gall adrodd eu straeon fod yn ofidus neu’n drallodus. Fel casglwyr stori, nid ydym yn gwybod beth sy’n mynd i gael ei drafod felly mae’n bwysig bod yn barod a meddwl am faterion moesegol cyn i ni ofyn i unigolion gymryd rhan.
Mae arianwyr yn gwneud mwy gyda’r straeon a’r astudiaethau achos y maent yn eu cael, gan gynnwys dadansoddi a chreu adroddiadau gan ddefnyddio rhai o’r technegau a ddefnyddir gan ymchwilwyr prifysgol. Mae’n fraint bod pobl yn dewis rhannu eu straeon ac mae gennym ddyletswydd i weithredu o ganlyniad – mae moeseg a chydsyniad yn allweddol.
Mae gan lawer o ddarparwyr iechyd a gofal fframweithiau moesegol presennol a phrosesau cydsynio ar waith. I’r rhai nad ydyn nhw, rydyn ni wedi rhoi rhai adnoddau at ei gilydd i helpu gyda moeseg a chydsyniad wrth gasglu straeon.
Sut fyddech chi’n teimlo pe baech chi’n …
- Fe wnaethoch chi rannu stori am gyfnod anodd pan oedd aelod o’r teulu neu ffrind yn ddifrifol wael. A fyddwch gartref ar ben eich hun wedyn?
- Rydych chi’n rhoi caniatâd i’ch stori gael ei rhannu, ond yn ddiweddarach newidiwch eich meddwl. Nid oes gennych fanylion cyswllt pwy i gysylltu a thynnu’ch caniatâd yn ôl?
- Rydych chi’n darllen astudiaeth achos anhysbys ar wefan, rydych chi’n eich adnabod eich hun fel ynddo ac nid oedd gennych unrhyw syniad bod rhywun yn ysgrifennu astudiaeth achos amdanoch chi?
Cofio
Efallai y bydd unigolion yn dweud wrthych am bethau y maent yn eu cael yn ofidus neu’n drallodus na fyddech efallai wedi’u rhagweld. Meddyliwch am y risgiau, mae pawb sy’n derbyn gwasanaethau iechyd a gofal yn gyfranogwyr agored i niwed mewn ymchwil a dylai mesurau diogelu priodol fod ar waith.
Awgrym: Sicrhau bod yr unigolyn yn deall y risgiau i gymryd rhan, darparu cyfeirio at gymorth priodol yn ystod y broses, er enghraifft, darparu manylion llinell gymorth cyngor arbenigol, esbonio’r risgiau ac archwilio eu rhwydweithiau cymorth gyda nhw a beth y bydd yn ei wneud os yw’n teimlo’n ofidus wedyn.
Cofiwch ganiatâd cydsynio!
Mae angen i bobl ddeall yr hyn y maent yn ymrwymo iddo, y risgiau dan sylw, beth y byddwch yn ei wneud gyda’u gwybodaeth (gan gynnwys sut y bydd yn cael ei storio) a sut y gellir ei rhannu.
Awgrym: Ddim yn siŵr lle i ddechrau? Darllenwch ein canllaw, defnyddiwch ein taflen wybodaeth cyfranogwr templed a’n ffurflen gydsynio.
Cofiwch fod gan oedolyn y gallu i gydsynio drostynt eu hunain os ydynt yn deall yr hyn sy’n gysylltiedig.
Awgrym: Os oes gennych amheuon ynghylch gallu unigolyn i gydsynio, darllenwch drwy’r daflen wybodaeth cyfranogwyr gyda’ch gilydd a gofyn ‘Diolch am feddwl am wneud hyn, nawr rydym wedi bod trwy’r holl wybodaeth, a allwch chi ddweud wrthyf eich dealltwriaeth o’r hyn rydych chi’n cofrestru i’w wneud a beth allai ddigwydd?’.
Cofiwch: I rai gall ffrind neu ofalwr gydsynio ar eu rhan. Os nad ydych yn siŵr a allant gydsynio cysylltwch â’r ganolfan RIC i gael cyngor NWRICH@denbighshire.gov.uk
Awgrym: Defnyddiwch yr un broses gydsynio ond gofynnwch, ‘pe bai ganddyn nhw gapasiti, a ydych chi’n credu bod hyn yn rhywbeth y bydden nhw’n cydsynio iddo?’
Cofiwch
Er efallai nad yw astudiaeth achos yn stori lawn a gall fod yn ddienw, ystyriwch sut y byddai rhywun yn teimlo pe baent yn adnabod eu hunain yn y stori ar wefan, neu ar gyfryngau cymdeithasol.
Awgrym: Os ydych yn newid enwau neu amgylchiadau i ddiogelu hunaniaeth unigolyn, dywedwch hyn yn yr astudiaeth achos.
Cofiwch
Mae unigolion yn berchen ar eu stori neu astudiaeth achos eu hunain. Mae gan bawb yr hawl i dynnu eu caniatâd yn ôl ar unrhyw adeg a rhaid rhoi enw a manylion cyswllt iddynt wneud hynny.
Awgrym: Cofnodi unrhyw gyfyngiadau yn y ffurflen ganiatâd, gwiriwch bob tro y byddwch yn bwriadu rhannu’r stori, a yw’r person wedi rhoi caniatâd at y diben hwnnw, er enghraifft, rhannu fel rhan o ddeunydd cyhoeddusrwydd ar wefan neu gyfryngau cymdeithasol? Os oes amheuaeth, peidiwch â chyhoeddi.
Awgrym: Cadwch gofnod o ble rydych chi’n cyhoeddi neu’n cyflwyno astudiaethau achos fel y gallwch chi sicrhau bod rhywun yn tynnu’n ôl o wefannau, cyfryngau cymdeithasol ac ati.
Os oes gennych unrhyw gwestiynau am ganiatâd, moeseg neu adrodd straeon, cysylltwch â’r Hwb RIC NWRICH@denbigshire.gov.uk