Cynhaliwyd ymchwiliad i archwilio’r pwnc gofalwyr ifanc sy’n gofalu am rywun â phroblemau iechyd meddwl. Mae’r ymchwiliad yn edrych ar; yr effaith ar y gofalwyr ifanc hyn, rhai o’u profiadau, eu hanghenion penodol ac enghreifftiau o gymorth penodol ar gyfer y grŵp hwn o ofalwyr ifanc.
Mae adroddiad llawn yr ymchwiliad ar gael i’w lawrlwytho isod.
Yr effaith ar y gofalwyr ifanc hyn
Gall gofalwyr ifanc sy’n gofalu am rywun â phroblemau iechyd meddwl brofi llawer o’r un problemau â gofalwyr ifanc eraill ond gallant hefyd wynebu problemau ychwanegol a mwy dwys yn cynnwys:
- Risg uwch o gael anawsterau iechyd meddwl
- Diffyg cefnogaeth/ sylw gan rieni
- Stigma/ teimlo’n wahanol
- Risg uwch o brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod
- Beio eu hunain
- Cefnogaeth gymdeithasol wael/ problemau gyda ffrindiau
- Ofn mynd yn sâl eu hunain
- Gall ymddygiad y rhiant fod yn ddryslyd, ofnus, llethol, pryderus neu’n drallodus
- Gwrthdroi rolau/cyfrifoldeb
- Problemau emosiynol ac ymddygiadol
- Natur anrhagweladwy ac ansefydlogrwydd
- Colled a thristwch
- Rhwystrau i fynd i’r afael ag anghenion iechyd a gofal cymdeithasol
Profiadau’r gofalwyr ifanc hyn
Roedd rhai o’r themâu a oedd yn codi o’r profiadau yn cynnwys:
- Teimlo’n ofnus/pryderus
- Angen gwybodaeth am y salwch meddwl
- Teimlo fel petaent wedi cael eu hanghofio gan weithwyr proffesiynol
Anghenion penodol y gofalwyr ifanc hyn
Mae rhai o’r anghenion allweddol a nodwyd yn cynnwys:
- Cefnogaeth (ysgol, cymheiriaid, gweithiwr allweddol, arall)
- Gwybodaeth
- Sgrinio ar gyfer profiadau niweidiol yn ystod plentyndod
- Gwasanaethau pwrpasol
- Eiriolaeth
- Ymwybyddiaeth/cael eu cynnwys gan weithwyr proffesiynol
- Dull sy’n canolbwyntio ar y teulu
- Diogelwch
- Cynllun os yw’r rhiant yn yr ysbyty
- Cael bod yn blentyn
Enghreifftiau o gefnogaeth benodol
Roedd y sawl enghraifft o arfer da yn tueddu i ddefnyddio un neu fwy o’r dulliau canlynol:
- Cymorth gan gymheiriaid
- Canolbwyntio ar deuluoedd
- Codi ymwybyddiaeth/hyfforddiant
- Gwybodaeth sydd wedi’i deilwra
- Therapïau
Sylwer nad yw’r canlyniadau hyn yn gynhwysfawr ond maent yn darparu trosolwg o destunau.
